सरल गीता (श्रीमद्भागवद्गीताको नेपाली पद्यानुवाद, शृङ्खला-९५)

~स्व. पण्डित जीवनाथ उपाध्याय अधिकारी~

श्रेयान्स्वधर्मो विगुणः परधर्मात्स्वनुष्ठितात्।
स्वभावनियतं कर्म कुर्वन्नाप्नोति किल्बिषम्।।४७।।

आफ्नू धर्म निकृष्ट नै किन नहोस् त्यै हुन्छ हित्‌कारक
पाउन्नौ परधर्मबाट तिमीले कल्याणकारी फल।
आफ्ना जाति निमित्त शास्त्रहरूमा जुन् धर्म निर्दिष्ट छ
गर्नैपर्दछ त्यो गरेपछि कुनै लाग्दैन दोष् निश्चय।।२५।।

सहजं कर्म कौन्तेय सदोषमपि न त्यजेत्।
सर्वारम्भा हि दोषेण धूमेनाग्निरिवावृताः।।४८।।
असक्तबुद्धिः सर्वत्र जितात्मा विगतस्पृहः।
नैष्कर्म्यसिद्धिं परमां सन्यासेनाधिगच्छति।।४९।।

त्याग्नु हुन्न स्वकर्म पार्थ कहिल्यै देखेर दोष् तीसित
आगोसाथ धुवाँ रहेसरि सबै छन् कर्म दोषैसँग।
जस्‌को मन् वशमा छ, निस्पृह छ औ आसक्तिले शून्य छ
त्यागी हो त्यही व्यक्ति कर्महरूको दोष्‌बाट ऊ मुक्त छ।।२६।।

सिद्धिं प्राप्तो यथा ब्रह्म तथाप्नोति निबोध मे।
समासेनैव कौन्तेय निष्ठा ज्ञानस्य या परा।।५०।।
बुद्ध्या विशुद्धया युक्तो धृत्यात्मानं नियम्य च।
शब्दादीन्विषयांस्त्यक्त्वा रागद्वेषौ व्युदस्य च।।५१।।

सिद्धिप्राप्त मनुष्य भेट्छ जसरी ब्रह्मत्व, जो ज्ञानको
अन्तिम् लक्ष्य छ, भन्दछु म अहिले सङ्क्षेपमा त्यै कुरो।
बुद्धि स्वच्छ गराई, धीर बनिई, अन्तस्करण् वश् गरी
रागद्वेष हटाइ सब् विषयको सम्बन्ध वर्जन् गरी।।२७।।

विविक्तसेवी लघ्वाशी यतवाक्कायमानसः।
ध्यानयोगपरो नित्यं वैराग्यं समुपाश्रितः।।५२।।
अहंकारं बलं दर्पं कामं क्रोधं परिग्रहम्।
विमुच्य निर्ममः शान्तो ब्रह्मभूयाय कल्पते।।५३।।

मन्, बोली र शरीर् सब् वश गरी, एकान्तसेवी बनी
स्वल्पाशी भई, ध्याननिष्ठ बनिई वैराग्य मन्‌मा लिई।
काम, क्रोध र पत्‍नी-पुत्र सहितै बल्, दर्प, गर्वै पनि
त्यागी, निर्मम, शान्त बस्तछ भने त्यो हुन्छ ब्रह्मै अनि।।२८।।

(क्रमशः)