सरल गीता (श्रीमद्भागवद्गीताको नेपाली पद्यानुवाद, शृङ्खला-७५)

~स्व. पण्डित जीवनाथ उपाध्याय अधिकारी~

समं सर्वेषु भूतेषु तिष्ठन्तं परमेश्वरम्।
विनश्यत्स्वविनश्यन्तं यः पश्यति स पश्यति।।२७।।
समं पश्यन्हि सर्वत्र समवस्थितमीश्वरम्।
न हिनस्त्यात्मनात्मानं ततो याति परां गतिम्।।२८।।

ईश्वर् एक छ प्राणवन्त सबमा, साक्षी भई बस्तछ
प्राणी मर्छ, ऊ चैँ अमर् छ यी कुरा जो बुझ्छ त्यो विज्ञ छ।
ईश्वर् सब्‌तिर छन् समान भनि यो जानेर जुन् मानिस
आफैँ आफ्नु विनाश गर्न कहिल्यै खोज्दैन त्यै मुक्त छ।।१६।।

प्रकृत्यैव च कर्माणि क्रियमाणानि सर्वशः।
यः पश्यति तथात्मानमकर्तारं स पश्यति।।२९।।
यदा भूतपृथग्भावमेकस्थमनुपश्यति।
तत एव च विस्तारं ब्रह्म संपद्यते तदा।।३०।।

सारा कर्म यहाँ स्वयम् प्रकृतिले गर्छे र आत्मासँग
नाता क्यै तिनको हुँदैन यी कुरा जो बुझ्छ ऊ मुक्त छ।
यौटै ईश्वरमा अनेक थरिका प्राणी र ती प्राणीमा
यौटै ईश्वर व्याप्त देख्तछ भने त्यो मिल्छ चिद्‌ब्रह्ममा।।१७।।

अनादित्वान्निर्गुणत्वात्परमात्मायवमव्ययः।
शरीरस्थोऽपि कौन्तेय न करोति न लिप्यते।।३१।।
यथा सर्वगतं सौक्ष्म्यादाकाशं नोपलिप्यते।
सर्वत्रावस्थितो देहे तथात्मा नोपलिप्यते।।३२।।

आत्मा निर्गुण औ अनादि छ, छ यो अक्षर् तथा अव्यय
यसको वास शरीरमै छ तर क्यै गर्दैन निर्लेप छ।
जस्तो सब्‌तिर व्याप्त भैकन पनि आकाश निर्लेप छ
त्यस्तै त्यो सब देहमा छ र पनि आत्मा सधैँ स्वच्छ छ।।१८।।

यथा प्रकाशयत्येकः कृत्स्नं लोकमिमं रविः
क्षेत्रं क्षेत्री तथा कृत्स्नं प्रकाशयति भारत।।३३।।
क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोरेमन्तरं ज्ञानचक्षुषा।
भूतप्रकृतिमोक्षं च ये विदुर्यान्ति ते परम्।।३४।।

यौटै सूर्य समस्त लोक जसरी पार्छन् उज्यालो सधैँ
आत्माले पनि पार्छ देहहरूमा त्यस्तै उज्यालो सधैँ।
जस्‌ले जान्दछ देहजीवं दुइको भिन्नत्व औ लोकका
साथै पूर्ण अभाव त्यस् प्रकृतिको, त्यो मुक्त हो सर्वदा।।१९।।

ॐ तस्तदिति श्रीमद्‌भगवद्‌गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे क्षेत्रक्षेत्रज्ञविभागयोगो नाम त्रयोदशोऽध्यायः।।१३।।

(क्रमशः)