प्रधानपञ्च कुटेर केपी ओली भूमिगत

हरिहर पोखरेल

केपी ओलीकी माता मधुमाया ओलीले पँधेरोबाट पानी भरेर गाग्री घरमा के राख्न भ्याएकी थिइन्, उनको नजर आफ्नो चारमहिने छोरामा पर्‍यो । उनी आत्तिँदै गुहार-गुहार भनेर चिच्याउन थालिन् ।

गुहारको आवाज सुनेका जति छिमेकी जम्मा भए । तर, चार महिनाका केपी ओली सुतिरहेको ठाउँमा पुग्ने कसैको हिम्मत भएन । एउटा अकल्पनीय दृश्य उनी सुतिरहेको कोक्रोमा थियो । उनलाई कालो सर्पले बेरेर बसेको थियो । केपी ओली मस्त निद्रामा थिए । बेरेको कालो सर्पले सबैले हेर्दाहेर्दै बिस्तारै छोडेर गयो । उनी निद्राबाट बिउँझिए । आमा मधुमायाले ठूलो सास लिँदै, आँसु पुछ्दै अँगालोमा लिइन्, सुमसुम्याइन् ।

उनलाई लागेको थियो, छोरालाई सर्पले डसेर मारिसक्यो । तर, उनको छोरालाई केही भएको थिएन । बेरेको सर्पले उनलाई डस्ने होइन, सुरक्षा पो दिएको रहेछ । मधुमायाका खुसीका आँसु खसे । उनी आˆनो छोरालाई च्यापी टुसुक्क पिँढीमा बसिन् ।

जब केपीलाई बेरेको सर्पले छोडेर गयो, छिमेकीहरू एक-आपसमा कानेखुसी गर्न थाले । यो बच्चो भोलि देशको ठूलो मान्छे बन्छ ।

कमजोर स्वास्थ्य, जीर्ण शरीर र तीक्ष्ण बुद्वि भएका उनी अन्य बच्चासरह सामान्य तरिकाले हुर्किंदै थिए । उनी बारम्बार बिरामी परिरहन्थे । बिरामी परिरहँदा परिवारमा ढुङ्गेल थरका ज्योतिषीको भविष्यवाणीले पनि झस्काइरहन्थ्यो ।

उता फेरि सर्पले बेरेर छोडेपछि छोराको ग्रहदशा बलियो नै रहेछ भन्ने पनि लाग्थ्यो । पिता मोहनप्रसाद आफैँ पनि ज्योतिषशास्त्रका ज्ञाता भएका कारण छोरो बचाउन मुस्किल हुने हो कि भन्ने चिन्तामा छँदै थिए । मनोवैज्ञानिक कारणबाट पनि परिवारमा तनाव उत्पन्न भएको थियो । कुन दिन कहाँ कसलाई के हुन्छ ? तत्कालीन समाजको चेतनास्तर त्यति माथि उठिनसकेका कारण यस्ताखालका भविष्यवाणी र अन्धविश्वासले मानिसलाई झुलाइरहन्थ्यो ।

समय, परिस्थिति र संयोग पनि कस्तो भयो भने केपी ओली चार वर्षका मात्र के भएका थिए, उनकी आमाको देहान्त भयो । उनी आमाको मातृवात्सल्यबाट वञ्चित हुन पुगे । तत्कालीन समयको त्यहाँको भाषाअनुसार माइका खटिरा -बिफर, दादुरा)बाट ग्रस्त भएर आमा मधुमाया ओलीको निधन भयो । त्यति नै बेला उनले मात्र होइन, अरूहरूले पनि यसै रोगको महामारीबाट ग्रस्त भई जीवन गुमाउनुपरेको थियो । अहिले भने त्यस्तो रोग उन्मूलन भएको छ ।

केपी ओलीको न्वारानको नाम धुव्र ओली हो । धुव्र आँगनमा खेलिरहेका थिए । चार वर्षको उमेरका बच्चालाई आमा सिकिस्त बिरामी भएको त्यस्तो हेक्का पनि हुँदैन । आमा मधुमाया ओलीले सायद अन्तिम श्वास लिँदै थिइन् । उनलाई छोरो देख्न मन लागेछ । आफू अब बाँच्दिनँ भन्ने लागेर होला, छोरालाई कसैको जिम्मा लगाउन खोज्दै थिइन् । उनी बोल्न सक्ने अवस्थामा थिइनन्, इसारा गरेर केपी ओलीलाई खोजिन् । उनकी सासू तथा केपी ओलीकी हजुरआमाले ध्रुव आइज त बाबू भनेर बोलाइन् । केपी बालसुलभ तरिकाले आज्ञाकारी बन्दै टुकुटुकु हिँडेर आए । केपीको हात समाती उनकी आमाले आˆनी सासूको हातमा राखिदिइन् । उनको इसारा थियो, अब मेरो छोरो हजुरको जिम्मा ।

मधुमायाका आँखाभरि आँसु भरिए । बोल्न र चल्न सक्ने भए आˆनो छोरालाई काखमा लिएर ममताले कति म्वाइँ खान्थिन् होला । नियतिले उनलाई आˆनो जीवनको अन्तिम घडीमा समेत छोरालाई ममताले चुम्न दिएन । छोराको हात सासूको हातमा राखी साङ्केतिक जिम्मा लगाएको केही क्षणमै उनले सदाका लागि संसारबाट बिदा लिइन् । हजुरआमा राममायाले पनि आँसु थाम्न सकिनन्, घरमा सन्नाटा छायो ।

त्यही दिनदेखि केपी ओलीले आˆनो मातृवात्सल्य गुमाए । तर, उनलाई उनकी हजुरआमाले आमाको कुनै अभाव हुन नदिई हुर्काइन् । केपी ओली हजुरआमासँगै रमाउँथे, अरू परिवारको उनलाई वास्ता हुँदैनथ्यो । आमाको ममताको अभाव उनलाई हजुरआमाले हुन दिइनन् ।

प्रधानपञ्च काण्ड

केपी ओली सानैदेखि जुझारु स्वभावका थिए । अन्याय पटक्कै सहँदैनथे । कोही आइलाग्छ भने जाइलाग्न पनि पछि पर्दैनथे । गाउँमा चलेको किसान आन्दोलन, भकारी आन्दोलन, जातीय आन्दोलन, मोहियानी हक आन्दोलनजस्ता आन्दोलनले गाउँका पञ्च, सामन्त, फटाहा आत्तिएका थिए ।

त्यस्ता आन्दोलन रामनाथ दाहालको नेतृत्वमा सञ्चालनमा आएका थिए । केपी रामनाथकै समिपमा घरमा बसेर पढ्ने र रामनाथले चलाएको आन्दोलनमा सक्रिय सहभागी भएकाले उनीविरुद्व पनि सामन्त, फटाहा र पञ्चहरू लागेका थिए । पञ्च-सामन्त, गाउँका चम्चेहरू भेला भई रामनाथ र केपीविरुद्व उत्रिन्थे । केपी ओलीलेे भेला भएका पञ्चे-चम्चेले रामनाथलाई पुलिस लगाएर थुन्नेसम्म निर्णय गरेको थाहा पाए । उनले पनि एक दिन आˆना मान्छेहरूको भेला बोलाए । गाउँमा मोहन राजवंशी भन्ने प्रधानपञ्च थियो ।

उसले पनि भेला बोलाएको थियो । रामनाथ, केपी ओलीविरुद्वको प्रधानपञ्चको भेला नसकिउन्जेल केपी ओलीले आˆनो टिम लिएर बाटोमा कुरेर बसे । जब प्रधानपञ्च आˆनो भेला सकेर ठाँटसँग आउँदै थियो, केपी ओलीको टिमले प्रधानपञ्चमाथि मर्ने गरी आक्रमण गरी खोलामा फालिदिए । त्यसपछि केपीको टिम प्रधानपञ्च मर्‍यो भन्दै घरमा आइपुग्यो । उनीहरूले घरमा आएर प्रधानपञ्चलाई मारेर खोलामा फालिदियौँ भने । अब बित्यास पर्ने भो ।

त्यसै त रामनाथ र केपीमाथि पञ्चलाई रीस थियो, त्यसमा प्रधानपञ्चलाई मारेपछि बसिनसक्नु हुने भयो भन्दै उनीहरूलाई छिटो-छिटो खाना खाएर भाग्न भनियो । तर, केपीले भने खासै खान मन गरेनन् । दही मात्र खाएर भागे ।

त्यस घटनाभन्दा अगाडि प्रधानपञ्चले ओलीलगायतको टिमलाई गालीबेइज्जती गरे भनेर चौकीमा उजुरी दिएका थिए । ओलीको टिमले एक दिन प्रधानपञ्चलाई सार्वजनिक ठाउँमा राम्रैसँग झपार्दै प्रधानपञ्चलाई सबक सिकाए, गाली बेइज्जती भनेको यस्तो हुन्छ । त्यसपछि पुनः प्रधानपञ्चले सार्वजनिक अपराधमा उजुरी हाल्यो । केपीको टिमले फेरि सार्वजनिक ठाउँमै प्रधानपञ्चलाई गाली गर्दै हातपातसमेत गर्दै भने, सार्वजनिक अपराध भनेको यस्तो हो भन्ने सबक सिकाए । अनि प्रधानपञ्चले ज्यान मार्ने उद्योग गरे भनेरै उजुर गर्‍यो । त्यसपछि केपीको टिमले राम्रैसँग धुलाई गरी ज्यानमार्ने उद्योग यो हो भनेर सबक सिकाउँदा यो घटना घटेको थियो ।

केपी ओलीको टिम त्यहाँबाट भाग्नेबितिकै पुलिसको टोली रामनाथको घरमा आइपुग्यो । ओली स्कुल अध्ययन गर्दै थिए । पुलिसले घरमा आई तिम्रा मान्छे खै, तिनीहरू मान्छे मारेर यहाँ आएका छन् भन्दै खोज्यो । विश्वेश्वरा पनि के लाटी थिइन् र, उनमा पनि राजनीतिक चेतना जागरण भइसकेको थियो । उनले मान्छे मारेका भए यहाँ आउँछन् कि भागेर जान्छन् भन्दै त्यहाँ कोही पनि नआएको बताइन् । प्रहरीहरू यताउति हेर्दै नाजवाफ भएर घरबाट रित्तै फर्किए ।

तर, उनीहरू केपीको टिमलाई खोज्दै बाटो पछ्याउन थाले । तत्कालीन समयमा आउने-जाने बाटो निश्चित थियो । पुलिसले रामनाथको घरबाट केही पर पुगेपछि केपीको टिमलाई फेला पार्‍यो । प्रधानपञ्च आक्रमण गर्ने टिमका केहीलाई प्रहरीले पक्रियो भने केही भागेर ज्यान बचाए । केपी ओली भने पक्राउ पर्नबाट जोगिए ।

भागेर ज्यान बचाउने साथीहरूले केपी ओली तमोरमा हाम फाले, कतै फेला परेनन् भन्ने समाचार ल्याए । उनी तमोरमा हाम फालेको र मरेको भन्ने हल्ला फैलियो । उक्त हल्ला रामनाथ दाहालले पनि सुने । उनी राति अबेर घरमा आए, खाना खान मन गरेनन् । तुरुन्तै घरमा केपीले तमोरमा हाम फाल्यो रे, म बुझ्दै छु भन्दै घरबाट बाहिर निस्किए । त्यतिबेला सुरक्षित ढङ्गले काम गर्न केही गोप्य सेल्टरहरू पनि बनिसकेका थिए । रामनाथ त्यही सेल्टरमा पुगे । त्यहाँ पुग्दा त केपी ओली निथ्रुक्क भिजेर बसिरहेको देखे ।

त्यही समयदेखि केपी ओली पूर्ण भूमिगत भई पार्टीको काममा खटिएका हुन् ।

ओलीको टिमले आक्रमण गरी मर्‍यो भनी फालेको प्रधानपञ्च जिउँदै रहेछ । आक्रमण गर्दा उसले मरेको नाटक गरेको रहेछ । ओली टिमले खोलामा फालेपछि ऊ निस्केर आफँै प्रहरीकोमा गएर उजुरी गरेको रहेछ । आखिर मर्‍यो भनेको प्रधानपञ्च जिउँदै रहेछ ।

ओली जति समस्या पर्दा पनि, जस्तोसुकै कठिन परिस्थिति बेहोर्नुपरे पनि सानैबाट कति पनि विचलित नहुने मान्छे हुन् । त्यही भएर रामनाथले उनलाई अत्यन्त प्रचुर सम्भावना भएको व्यक्ति भन्दै आन्दोलनमा ल्याएका थिए । आखिर भयो पनि त्यस्तै । त्यतिबेला पनि धनी कम्युनिस्ट र गरिब कम्युनिस्टबीच पार्टीभित्रै भेदभाव थियो । गरिब पारिवारिक पृष्ठभूमि भएका ओलीले त्यो नमिठो पीडा पनि भोगे । तर, जनमुक्ति आन्दोलनको बाटोबाट कहिल्यै विचलित भएनन् । उनी स्पष्टवादी र कसैसँग कहिल्यै नडराउने स्वभावका थिए ।

उनी स्कुल पढ्दा पनि अत्यन्त तर्कपूर्ण कुरा गर्थे । उनको तर्क र दृष्टान्त प्रस्तुतीकरणबाट शिक्षकसमेत प्रभावित थिए । उनी सङ्गठन गर्ने कलामा पनि सिपालु थिए ।

(हरिहर पोखरेलले लेखेको केपी ओलीको जीवनी ‘स्वाभिमानका सतीसाल’ ब्रदर बुक्सले बजारमा ल्याउन लागेको छ ।)अनलाईनखबरबाट